برسی کامل سامانه بومی دفاع هوایی سوم خرداد+ جزئیات

سامانه پدافندی سوم خرداد یکی از پیشرفته ترین و قدرتمندترین سامانه های موشکی دفاع هوایی میان برد ایران است

2021-10-29

زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

این سامانه به طور رسمی در سال ۲۰۱۶ به نمایش درآمد. از یک شاسی چرخدار ۶x6 بر اساس کامیون تجاری IVECO استفاده می‌کند، هرچند با تغییرات طراحی زیادی. این سامانه پدافند هوایی شامل یک رادار آرایه فازی فعال در قسمت جلویی و سه موشک در پشت آن است. این موشک ها قادر به درگیری با اهدافی در برد ۱۰۵ کیلومتری و در ارتفاع ۳۰ کیلومتری هستند. حداقل ۳ گردان سووم خرداد در ایران تا سال ۲۰۲۰ فعال هستند.

طراحی و توسعه سامانه سوم خرداد

ایده توسعه چنین سامانه ای بین سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ مطرح شد. در آن زمان ایرانی ها قصد خرید سامانه های پدافند هوایی روسیه را داشتند. نتیجه این بود که در سال ۲۰۰۷ قراردادی برای تحویل سامانه دفاع هوایی دوربرد اس-۳۰۰ روسیه امضا شد ، اما این معامله به واسطه دخالت شورای امنیت سازمان ملل عملی نشد.

این قطعنامه تحویل اس-۳۰۰ به ایران را ممنوع می کرد بنابراین ایران به سمت سرمایه گذاری و توسعه وبومی سامانه های دفاع موشکی حرکت کرد. نیروی پدافند هوایی ارتش ایران ساخت نسخه اس-۳۰۰ خود را که «باور ۳۷۳» نام داشت، آغاز کرد. سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران به توسعه سامانه‌های جدید پدافند هوایی میان‌برد سرعت بخشیده بود که منجر به ایجاد خانواده رعد و در نهایت سامانه سوم خرداد شد.

بزرگترین پروژه صنعتی دفاعی ایران

پروژه سامانه پدافندی سوم خرداد در زمان خود، بزرگترین پروژه صنعتی دفاعی کشور بود که شبکه ای از مراکز صنایع دفاعی سپاه، دانشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها و شرکت‌های دانش بنیان در آن نقش داشتند.

مراحلی از تحقیق و توسعه، طراحی، ساخت، آزمایش‌های کارخانه‌ای، آزمایش های میدانی علیه اهداف بدون سرنشین تا رسیدن به قابلیت اطمینان کافی در طی چند سال روی این سامانه به انجام رسیده است.

اصلاح طراحی‌های پرتابگر، تجهیزات اتاقک خدمه و موشک نسبت به نسل‌ رونمایی شده اولیه در سال ۱۳۹۱یعنی سامانه رعد به چشم می‌خورد که شامل توسعه برد موشک از ۵۰ کیلومتر به بیش از ۱۰۰ کیلومتر نیز می‌شود.

خانواده رعد شامل ۳ سیستم مختلف است که یکی پس از دیگری وارد خدمت شدند. سامانه اصلی موشکی پدافند هوایی رعد به طور رسمی در سال ۲۰۱۲ به نمایش گذاشته شد. این سامانه یک سامانه برد متوسط با طراحی جدید بود. از دو سیستم الکترواپتیکال برای ارائه پوشش تشخیص و درگیری استفاده می کند. هر پرتابگر حامل ۳ موشک به اضافه رادار غیرفعال اضافی است.

طبس نسخه دوم خانواده پدافندی رعد

سامانه دفاع هوایی طبس که نام آن مربوط به جریان صحرای طبس در سال ۱۳۵۹ است.این سامانه موشکی پیشرفته پدافند هوایی در سال ۱۳۹۳ رسما به نمایش گذاشته شد. طبس مجهز به رادار مکانیکی و همچنین حامل ۳ موشک است. می تواند در حداکثر برد تا ۷۵ کیلومتر به اهداف برسد.

سومین نسخه و قویترین نسخه خانواده رعد “سامانه سوم خرداد”

تا کنون پیشرفته ترین عضو خانواده رعد، سوم خرداد است. انتخاب نام «سوم خرداد» به سومین روز از سومین ماه تقویم ایرانیان، مصادف با آزادسازی شهر خرمشهر در جریان جنگ ایران و عراق اشاره دارد، در زمان جنگ این یک رویداد بسیار مهم بوده.و البته باید متذکر شد عدد ۳۳ هم میتواند جوابی به نماد گرایی صهیونیست ها باشد .

سوم خرداد نمونه ارتقا یافته رعد و طبس

سوم خرداد از همان شاسی چرخ دار ۶*۶ سیستم های رعد و طبس استفاده می کند. سیستم جدید بسیار پیشرفته تر از طبس است و از یک رادار فعال آرایه فازی باند X با ۱۷۰۰ عنصر استفاده می کند.

پرتابگر و رادار Transporter Erector (TELAR) از همان موشک های Taer-2 استفاده می کند. برد آنها بین ۵۰ تا ۱۰۵ کیلومتر است و بسته به نوع نسخه می توانند به اهدافی در ارتفاع ۲۵ تا ۳۰ کیلومتری برسند.

هر سامانه می تواند ۱۰۰ هدف را همزمان شناسایی کند،و می تواند با ۴ هدف به طور همزمان درگیر شود و ۲ موشک را بر روی هر هدف هدایت کند.

سامانه سوم خرداد اولین سامانه پدافند هوایی موشکی تمام متحرک ساخت ایران است که پرتابگر آن حامل ۳ موشک طائر است . دقت بسیار خوب موشک طائر برای اصابت به اهداف پرنده بسیار قابل توجه است.

موشک طائر

کسب این دقت برای موشکی با طول حدود ۶ متر و سرعت دستکم ۳ تا ۴ برابر سرعت صوت نیازمند کارهای علمی و فنی بسیار دقیقی است. فیوزهای مجاورتی موشک که از نوع لیزری هستند با عملکرد دقیق و قابلیت پوشش ۳۶۰ درجه اطراف محور طولی موشک، در بهترین زمان ممکن نسبت به موقعیت هدف دستور انفجار سرجنگی را صادر می کنند.

استقلال عملکرد سامانه سوم خرداد

سامانه سوم خرداد سامانه ای کاملا مستقل است بدین معنا که کلیه امور شناسایی، رهگیری، تعقیب و درگیری با هدف مورد نظر از روی همین یک سامانه انجام می‌شود که خود به کاهش حجم یگان‌ها و نفرات کمک کرده و از طرفی شناسایی محل استقرار آنها به علت تحرک و جابجایی سریع برای دشمن بسیار مشکل خواهد شد.

به نظر می رسد تاکتیک مورد نظر فرماندهان ایرانی برای استفاده از این سامانه به دلیل تحرک بالا و تجمیع تمام سامانه‌ها بر روی یک شاسی در راستای رویکرد “شلیک و گریز” است. در این تاکتیک که به نوعی برای استراتژی نبرد نامتقارن ایده آل است، دسته‌های چندتایی از این سامانه در نقاط مختلف مستقر شده و اهداف پرنده دشمن را غافلگیر می‌کنند. در سامانه سوم خرداد ۲ نوع خودروی حامل وجود دارد که در نوع اول رادار هم روی پرتابگر قرار دارد (TELAR) و در نوع دیگر فقط پرتابگر (TEL) است. نوع اول این خودروها سبب افزایش پایداری بیشتر سامانه در محیط نبرد می‌شود.

به روز رسانی این سامانه همچنان در حال انجام است و قرار است تا قبل از سال ۲۰۲۱ به موشک های برد ۲۰۰ کیلومتری مجهز شود و آن را به یک سامانه دفاع هوایی میان برد و دوربرد تبدیل کند.

سوم خرداد شباهت زیادی به سامانه موشکی پدافند هوایی Buk M2EK روسی دارد. Buk M2EK یک نسخه صادراتی Buk M2 است که بر اساس شاسی چرخدار ویژه بلاروسی MZKT-6922 با پیکربندی ۶x6 ساخته شده است.

برخی از سیستم‌های Buk M2EK در مقایسه با Buk M2 اصلی که برای ارتش روسیه طراحی شده بود، تنزل یافته‌اند. سوم خرداد ایرانی نیز طرحی مشابه دارد، اما از ۳ موشک به جای ۴ موشک در Buk M2EK استفاده می کند. وگرنه این دو سامانه پدافند هوایی به شدت شبیه هم هستند.

چینش و ارایش نظامی استاندارد سامانه های پدافندی سوم خرداد

چینش پدافندی سامانه سوم خرداد

دسته عملیاتی سامانه پدافندی سوم خرداد

هر گروه عملیاتی از سوم خرداد شامل ۲ اتشبار از نوع (TEL) , و یک اتشبار از نوع (TELAR) است و هر گردان از سامانه سوم خرداد شامل ۴ گروه و شامل یک رادار نظارتی آرایه فازی ۳ بعدی باند S بشیر است که برد تشخیص ۳۵۰ کیلومتر دارد. این گردان همچنین دارای یک واحد فرماندهی و کنترل (C2) بر اساس شاسی کامیون IVECO است. واحد C2 ارتباط بین گروه های سوم خرداد مستقر شده را فراهم می کند.{منبع}

همچنین واحد C2 می تواند سایر سامانه های پدافند هوایی خانواده رعد از جمله رعد و طبس را به یک شبکه پدافند هوایی واحد متصل کند. این برای پوشش مناطق وسیع و اهداف را می توان با طیف گسترده ای از موشک ها از ارزان ترین موشک های Taer-1 تا توانمندترین Taer-2s درگیر کرد. این امر قابلیت رویارویی با انواع مختلف تهدیدات را با انواع مختلف رهگیرها اضافه می کند. در صورت پارازیت شدید زمانی که حتی رادار درگیری باند X نمی تواند وظیفه خود را انجام دهد، واحد C2 می تواند یک لینک داده اضافی فراهم کند و سیستم را به سیستم های درگیری الکترواپتیکی گروه رعد متصل کند تا موشک ها را به سمت اهداف هدایت کند. .

گلوبالهاوک منهدم شده توسط سوم خرداد — در ۱۹ ژوئن ۲۰۱۹ یک هواپیمای بدون سرنشین آمریکایی RQ-4 Global Hawk توسط سامانه سووم خرداد بر فراز تنگه هرمز سرنگون شد. اگرچه پیش از این ایرانی ها اهداف هوایی را هدف قرار داده بودند، اما برای اولین بار در تاریخ بود که سامانه پدافند هوایی ساخت ایران توانست هدفی را ساقط کند.{منبع}

شاید مایل به مطالعه بیشتر باشید :رهگیری جنگنده های فوق پیشرفته و رادارگریز F-22 با سامانه پدافند بومی باور ۳۷۳/+مشخصات

به کارگیری سامانه سوم خرداد در شناورها

به کارگیری موشک های پدافند هوایی سوم خرداد با برد بیش از ۱۰۰ کیلومتر روی شناورهای دریایی سپاه سبب حفاظت بهتر از شناورهای سپاه در عملیات های هجومی شده است. با توجه به اینکه بخش اصلی سامانه سوم خرداد یک خودرو حامل رادار، اتاقک خدمه و سه موشک پدافندی است. در نتیجه این سامانه به اندازه کافی کوچک و کم حجم برای جای گیری در یک شناور دریایی است که در صورت توسعه نمونه نصب شونده روی شناور، با حذف خودروی حامل ، باز هم کم حجم تر می شود.

به کارگیری موشک های پدافند هوایی سوم خرداد بر روی شناورهای دریایی سپاه سبب از یک سو ایجاد یک عامل خطر برای پرنده های دشمن برای حفاظت بهتر از این شناورها در عملیات های هجومی شده و از سوی دیگر یک سکوی دریایی متحرک برای این سامانه پیشرفته و ارزشمند برای گسترش عملکرد آن به فراتر از ساحل را ایجاد می کند.در واقع در صورتی که شناور دریایی حامل سامانه سوم خرداد در اکثر مناطق خلیج فارس در حدود ۸۰ تا ۱۱۰ کیلومتر از سواحل ایران فاصله بگیرد این سامانه قابلیت درگیر شدن با اهدافی در سواحل جنوبی خلیج فارس را خواهد داشت.